Kỷ Phấn Trắng: một kỷ nguyên đầy biến động, hay còn được biết đến với cái tên gọi khác là kỷ Creta. Đây là kỷ nguyên địa chất chính trong niên đại địa chất, bắt đầu từ khi kết thúc kỷ Jura khoảng 145 triệu năm trước cho đến khi bắt đầu kỷ Cổ Cận vào khoảng 66 triệu năm trước. Là kỷ địa chất dài nhất trong Đại Trung sinh, kỷ Phấn trắng chiếm khoảng gần một nửa thời gian của đại địa chất này.
Kỷ phấn trắng là gì?
Kỷ phấn trắng hay kỷ Creta (phiên âm tiếng Việt: Krêta) là một kỷ nguyên đầy biến động. Nó là kỷ địa chất chính trong niên đại địa chất, bắt đầu từ khi kết thúc kỷ Jura khoảng 145 triệu năm trước cho đến khi bắt đầu kỷ Cổ Cận vào khoảng 66 triệu năm trước đây.
Là kỷ địa chất dài nhất trong Đại Trung sinh, kỷ Phấn Trắng chiếm khoảng gần một nửa thời gian của đại địa chất này. Sự kết thúc của kỷ Phấn Trắng xác định ranh giới giữa Đại Trung Sinh và Đại Tân sinh. Trong thời kỳ này, có thể thấy sự hưng thịnh của các dạng sống hiện tại, cả trên biển và trên đất liền. Trong thời kỳ này, sự đa dạng hóa lớn của nhóm khủng long đã được quan sát và những cây hoa đầu tiên xuất hiện.
Tuy nhiên, bất chấp sự thịnh vượng sinh học đã tồn tại trong hầu hết các phần mở rộng của thời kỳ này, cuối cùng đã xảy ra một trong những sự kiện tàn khốc nhất trong lịch sử địa chất của lịch sử: sự tuyệt chủng lớn của Cretácico – Palogeno, kết thúc bằng khủng long gần như hoàn toàn.
Niên đại
Giống như các kỷ địa chất cổ hơn, các tầng đá xác định kỷ Creta đã được xác định khá rõ nhưng niên đại chính xác của sự khởi đầu và kết thúc kỷ này vẫn không chắc chắn trong phạm vi vài triệu năm. Không có sự kiện tuyệt chủng lớn hay sự bùng nổ tính đa dạng nào tách rời kỷ Creta ra khỏi kỷ Jura trước đó. Tuy nhiên, sự kết thúc kỷ này được xác định chắc chắn nhất, được đặt tại các lớp giàu iridi tìm thấy trên khắp thế giới được cho là gắn liền với miệng núi lửa Chicxulub tại Yucatan và vịnh Mexico. Lớp đá này đã được xác định niên đại là khoảng 65,5 Megaannum. Sự va chạm sao băng này có lẽ là nguyên nhân chính gây ra sự kiện tuyệt chủng lớn là sự kiện tuyệt chủng kỷ Creta-Paleogen (Creta-phân đại đệ Tam) đã được nghiên cứu rộng rãi.
Khí hậu
Khí hậu Trái Đất đã thay đổi đáng kể trong suốt kỷ Phấn trắng. Nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn khoảng 5-10 độ C so với hiện nay. Sự nóng lên này dẫn đến sự tan chảy của băng ở Bắc Cực và Nam Cực, làm mực nước biển dâng lên.
Tương tự như vậy, trong giai đoạn này, người ta ước tính rằng các cực không được phủ băng. Tương tự, một đặc điểm khí hậu khác của thời kỳ này là sự khác biệt về khí hậu giữa hai cực và vùng xích đạo không quá quyết liệt như hiện nay, nhưng dần dần một chút.
Theo các chuyên gia, nhiệt độ trung bình ở khu vực đại dương trung bình ấm hơn khoảng 13 ° C so với hiện tại, trong khi ở độ sâu của đáy biển, chúng thậm chí còn nhiều hơn (khoảng 20 ° C, xấp xỉ).
Những đặc điểm khí hậu này cho phép rất nhiều dạng sống sinh sôi nảy nở ở các lục địa, cả về hệ động vật và thực vật. Điều này là do khí hậu góp phần thúc đẩy các điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của nó.
Quần động vật Kỷ Phấn Trắng
Khủng long là những động vật thống trị Trái Đất trong kỷ Phấn trắng. Chúng có nhiều kích cỡ và hình dạng khác nhau, bao gồm cả khủng long ăn cỏ, ăn thịt và bay. Một số loài khủng long nổi tiếng nhất của kỷ Phấn trắng bao gồm Tyrannosaurus rex, Triceratops, Brachiosaurus, và Velociraptor.
Động vật biển cũng rất đa dạng trong kỷ Phấn trắng. Các loài khủng long biển, chẳng hạn như Mosasaurus và Liopleurodon, là những loài săn mồi khổng lồ thống trị đại dương. Các loài cá khác, chẳng hạn như cá mập và cá voi, cũng rất đa dạng trong kỷ Phấn trắng.
Thực vật cũng phát triển mạnh trong kỷ Phấn trắng. Các loài thực vật có hoa, chẳng hạn như hoa hồng và cỏ, lần đầu tiên xuất hiện trong kỷ Phấn trắng. Các loài thực vật khác, chẳng hạn như cây dương xỉ và cây thông, cũng rất phổ biến trong kỷ Phấn trắng.
Bò sát cũng rất đa dạng trong kỷ Phấn trắng. Các loài bò sát biển, chẳng hạn như Plesiosaurus và Ichthyosaurus, là những loài bơi lội thống trị đại dương. Các loài bò sát trên cạn, chẳng hạn như thằn lằn và rắn, cũng rất đa dạng trong kỷ Phấn trắng.
Thú cũng bắt đầu phát triển mạnh trong kỷ Phấn trắng. Các loài thú có vú, chẳng hạn như chuột và sóc, lần đầu tiên xuất hiện trong kỷ Phấn trắng. Các loài thú khác, chẳng hạn như chim và bò sát, cũng rất đa dạng trong kỷ Phấn trắng.
Kỷ Phấn trắng cũng là thời kỳ của sự đa dạng sinh học cao ở các loài khác, bao gồm:
- Thực vật: Các loài thực vật có hoa đã phát triển và trở nên phổ biến trong kỷ Phấn trắng.
- Động vật biển: Các loài sinh vật biển cũng rất đa dạng trong kỷ Phấn trắng, bao gồm khủng long biển, cá mập, cá voi, và các loài động vật không xương sống khác.
Sự tuyệt chủng hàng loạt
Trong thời kỳ kỷ Phấn trắng khá đa dạng. Tuy nhiên, sự kết thúc của thời kỳ được đánh dấu bằng một sự kiện tuyệt chủng lớn. Sự kiện tuyệt chủng này xảy ra vào cuối kỷ Creta cách đây khoảng 66,5 triệu năm, đánh dấu sự kết thúc của Đại Trung sinh và bắt đầu Đại Tân sinh bằng kỷ Paleogen. Khoảng 17% số họ, 50% số chi và 75% số loài đã bị tuyệt chủng sau biến cố này.
Tiểu hành tinh Chicxulub, rộng khoảng 12km, đã đâm vào Trái đất ở vùng biển ngoài khơi bán đảo Yucatan của Mexico ngày nay với vận tốc ước tính 70.000 km/h.
Nó không chỉ để lại một miệng núi lửa rộng hơn 190km, mà còn gây ra một trận sóng thần khổng lồ và đốt cháy mọi cánh rừng trên bất kỳ vùng đất nào trong vòng gần 1.500km sau vụ va chạm. Hiện tượng này còn được biết đến là “bẫy Deccan”, nó đã tàn phá nghiêm trọng sinh quyển Trái đất.
Các sự kiện địa chất đó đã làm giảm lượng ánh sáng và mức độ quang hợp, dẫn đến sự phá hủy hệ sinh thái Trái đất trên quy mô lớn. Khí hậu khô hơn, chuỗi thức ăn cũng bị phá vỡ.
Khủng long là loài động vật có xương sống bị ảnh hưởng đầu tiên khi môi trường thay đổi, sự đa dạng loài giảm đáng kể. Cùng với đó, một số loài thực vật, động vật không xương sống cũng biến mất trên Trái đất, tạo điều kiện cho lớp thú phát triển và dần chiếm ưu thế.
Cuộc tuyệt chủng kỷ Creta – Paleogen mang tính chất không đồng đều. Có những sinh vật bị tuyệt chủng hoàn toàn, một số khác chịu ảnh hưởng nặng nề, số còn lại hầu như không chịu tác động đáng kể nào.
Kỷ Phấn trắng là một thời kỳ quan trọng trong lịch sử Trái Đất. Sự đa dạng sinh học cao và sự thay đổi khí hậu đáng kể của kỷ Phấn trắng đã góp phần định hình thế giới mà chúng ta đang sống ngày nay.
