Lịch sử Đà Nẵng trải dài qua nhiều giai đoạn thăng trầm, gắn liền với những biến động của lịch sử Việt Nam. Từ một làng chài ven biển, Đà Nẵng đã từng là thủ phủ của vương quốc Champa hùng mạnh, sau đó trở thành thương cảng sầm uất dưới thời Pháp thuộc và hiện nay là một thành phố trực thuộc trung ương, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội của khu vực miền Trung.
Vị trí địa lý của thành phố Đà Nẵng
Thành phố Đà Nẵng nằm ven biển miền Trung Việt Nam, tọa lạc tại tọa độ 108° 10’ 30” kinh độ Đông và 16° 17’ 30” vĩ độ Bắc. Đà Nẵng cách thủ đô Hà Nội 759km về phía bắc, cách cố đô Huế 107km về phía bắc và cách thành phố Hồ Chí Minh 917km về phía nam.
- Phía Đông: giáp biển Đông
- Phía Tây: giáp huyện Hiên và huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam
- Phía Nam: giáp huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam
- Phía Bắc: giáp huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên – Huế
Diện tích của Đà Nẵng là 1.248,4km², tạo nên một vùng đất rộng lớn và đầy tiềm năng phát triển.
Khởi nguồn sự hình thành của Đà Nẵng
Thành phố Đà Nẵng nằm ở ven biển miền Trung Việt Nam, tọa lạc tại tọa độ 108° 10’ 30” kinh tuyến Đông và 16° 17’ 30” vĩ tuyến Bắc. Đà Nẵng có vị trí chiến lược khi nằm cách thủ đô Hà Nội 759km về phía bắc, cách cố đô Huế 107km về phía bắc và cách thành phố Hồ Chí Minh 917km về phía nam. Với diện tích 1.248,4km², Đà Nẵng có đặc điểm tự nhiên thuận lợi cho phát triển kinh tế và giao thông, đặc biệt là một cửa ngõ quan trọng ra biển Đông.
Theo các tài liệu lịch sử, Đà Nẵng đã nằm trong lãnh thổ quốc gia Đại Việt từ thời Trần Anh Tông, thuộc đạo Hóa Châu. Đến thời Lê Thánh Tông năm 1466, khu vực này thuộc huyện Điện Bàn, phủ Triệu Phong, thừa tuyên Thuận Hóa. Trong sách “Ô Châu cận lục” do Dương Văn An soạn năm 1533, địa danh Đà Nẵng lần đầu tiên xuất hiện, đề cập đến một ngôi đền ở cửa biển Đà Nẵng thờ một nhân vật sống vào thời vua Lê Thánh Tông.
Trước khi trở thành một thành phố phát triển như ngày nay, Đà Nẵng có tiền thân là làng An Hải. Vào năm 1472, vua Lê Thánh Tông lập đạo Quảng Nam, gồm ba phủ và chín huyện, mở rộng lãnh thổ Việt Nam về phương Nam, bắt đầu từ đèo Hải Vân, ranh giới giữa Việt và Chiêm Thành. Tuy nhiên, trước đó khá lâu, vào cuối thế kỷ 14 và đầu thế kỷ 15, đã có người Việt đến sống cùng với người Chiêm Thành tại khu vực này.
Trải qua các thời kỳ lịch sử của Đà Nẵng
Thời kỳ Pháp thuộc
Vào cuối thế kỷ 19, khi thực dân Pháp chiếm đóng Việt Nam, Đà Nẵng trở thành một trong những cảng biển quan trọng nhất. Đây là nơi mà các tàu chiến Pháp đầu tiên đổ bộ vào năm 1858, mở đầu cho cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.
Trong thời kỳ này, Đà Nẵng nổi bật với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng như Chiến tranh Pháp – Việt Nam và phong trào Duy Tân. Đặc biệt, phong trào Duy Tân do Phan Chu Trinh và các chí sĩ yêu nước lãnh đạo đã kêu gọi cải cách xã hội, giáo dục và kinh tế, tạo nên sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến các tầng lớp nhân dân.
Đầu thế kỷ 20, Tourane (tên gọi của Đà Nẵng dưới thời Pháp thuộc) được Pháp xây dựng thành một đô thị hiện đại theo kiểu Tây phương. Cơ sở hạ tầng xã hội và kỹ thuật sản xuất được đầu tư mạnh mẽ, các ngành nghề sản xuất và kinh doanh phát triển nhanh chóng, biến Tourane thành một trong ba trung tâm thương mại quan trọng nhất cả nước, cùng với Hải Phòng và Sài Gòn.
Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
Trong chiến tranh Việt Nam, Đà Nẵng là một địa bàn chiến lược quan trọng. Tháng 3 năm 1965, quân đội Mỹ đổ bộ vào Đà Nẵng và thiết lập ở đây một căn cứ quân sự hỗn hợp lớn. Điều này đã biến Đà Nẵng thành một tâm điểm của các cuộc giao tranh ác liệt.
Trong suốt cuộc chiến, Đà Nẵng phải chịu đựng nhiều cuộc tấn công và bom đạn, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về cơ sở hạ tầng và đời sống người dân. Tuy nhiên, tinh thần kiên cường của người dân Đà Nẵng đã giúp thành phố vượt qua những thời kỳ khó khăn này.
Năm 1997, Đà Nẵng chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Từ đó, Đà Nẵng đã có nhiều thay đổi tích cực, phát triển mạnh mẽ về kinh tế, văn hóa và du lịch, trở thành trung tâm kinh tế – văn hóa – du lịch của khu vực miền Trung.
Thời kỳ đổi mới
Đà Nẵng nằm ở trung độ của Việt Nam, trên trục giao thông huyết mạch Bắc Nam về cả đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không. Đây là cửa ngõ giao thông quan trọng của cả miền Trung và Tây Nguyên, điểm cuối của hành lang kinh tế Đông Tây đi qua các nước Myanmar, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Trong hơn 10 năm qua, Đà Nẵng đã không ngừng đổi mới, phát triển và tự làm mới mình. Sự phát triển này không chỉ là nhu cầu tự thân mà còn đáp ứng yêu cầu của một thành phố đầu tàu, đóng vai trò quan trọng trong việc liên đới và hỗ trợ sự phát triển của khu vực miền Trung trong giai đoạn mới của đất nước.
Đà Nẵng ngày nay
Đà Nẵng ngày nay là một thành phố hiện đại và năng động với tốc độ phát triển ấn tượng. Thành phố nổi tiếng với nhiều điểm du lịch hấp dẫn như Ngũ Hành Sơn, Bà Nà Hills, và Bán đảo Sơn Trà, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Là một trung tâm kinh tế biển quan trọng của Việt Nam, Đà Nẵng không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là một nơi có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế.
Nhìn trên bản đồ, Đà Nẵng nằm ở vị trí chiến lược, là điểm cuối của một khu vực rộng lớn với biển cả phía trước và Tây Nguyên phía sau, cùng với khu vực Đông Dương bao gồm Lào, Campuchia, một phần Thái Lan và Myanmar. Đà Nẵng nằm ở trung độ của Việt Nam, trên trục giao thông huyết mạch Bắc – Nam về cả đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không, làm cửa ngõ giao thông quan trọng của miền Trung và Tây Nguyên, và điểm cuối của hành lang kinh tế Đông – Tây đi qua Myanmar, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Từ năm 1997, khi trở thành thành phố trực thuộc trung ương, Đà Nẵng đã có nhiều thay đổi tích cực. Thành phố đã liên tục thay đổi diện mạo, phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng trong giao lưu thương mại và văn hóa của khu vực rộng lớn vùng sông Mê Kông. Chính quyền Đà Nẵng đã thực hiện nhiều chính sách thu hút đầu tư, phát triển kinh tế và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Tầm nhìn và định hướng phát triển
Đà Nẵng đặt mục tiêu xây dựng trở thành một thành phố đáng sống, văn minh và hiện đại. Định hướng phát triển kinh tế – văn hóa – du lịch bền vững được đề cao, nhằm duy trì và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Thành phố tập trung vào việc phát triển hạ tầng hiện đại, bảo vệ môi trường, và thúc đẩy các hoạt động văn hóa, du lịch phong phú và đa dạng.
Các kế hoạch dài hạn của Đà Nẵng bao gồm việc tiếp tục phát triển kinh tế biển, mở rộng các khu công nghiệp, và đầu tư vào công nghệ thông tin và công nghiệp sáng tạo. Bên cạnh đó, Đà Nẵng cũng chú trọng đến việc phát triển giáo dục, y tế và nâng cao phúc lợi xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho một cuộc sống tốt đẹp và bền vững cho người dân thành phố.
Lịch sử và ý nghĩa tên gọi của địa danh Đà Nẵng
Theo sách “Lược sử Đà Nẵng 700 năm (1306 – 2006)” của Lê Duy Anh và Lê Hoàng Vinh, Đà Nẵng có ba tên gọi quen thuộc: Đà Nẵng, Hàn và Tourane.
- Đà Nẵng: Tên gọi này không phải tiếng Việt thuần túy mà có nguồn gốc từ ngôn ngữ Chăm. Trong tiếng Chăm, “Đà” nghĩa là sông và “Nẵng” nghĩa là lớn, vì vậy, Đà Nẵng có nghĩa là sông lớn.
- Hàn: Nếu người hỏi là người Chăm, họ sẽ trả lời là “Darak” hoặc “Danak”, và người Việt mô phỏng thành “Đà Nẵng”. Nếu hỏi người Tàu (Hải Nam), họ sẽ nói “Hành Cảng” hoặc “Hàn Cảng”, và từ đó được rút gọn thành “Hàn”.
- Tourane: Đây là tên gọi chính thức mà thực dân Pháp đặt cho Đà Nẵng từ khoảng năm 1860 đến 1888. Danh xưng này chỉ thông dụng với người Pháp và các quan chức làm việc cho Pháp, còn người dân địa phương vẫn gọi là Đà Nẵng hoặc cửa Hàn, đất Hàn.
Lịch sử Đà Nẵng là một bức tranh đa sắc màu, phản ánh những thăng trầm của thời gian và những giá trị văn hóa độc đáo của mảnh đất này. Du lịch Đà Nẵng không chỉ để tận hưởng cảnh đẹp thiên nhiên mà còn để khám phá những di tích lịch sử, văn hóa và trải nghiệm những nét đẹp truyền thống của người dân nơi đây. Hãy đến với Đà Nẵng để cảm nhận sức sống mãnh liệt của thành phố biển năng động và lưu giữ những kỷ niệm khó quên trong hành trình khám phá lịch sử Việt Nam.
