Những đền thờ ở Ninh Bình không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá di sản văn hóa. Bài viết này sẽ đưa bạn đến với những đền thờ nổi tiếng nhất, khám phá ý nghĩa và câu chuyện của từng ngôi đền.
Vào khoảng năm 986, Đinh Bộ Lĩnh đã đánh bại 12 sứ quân và lên ngôi, thành lập triều đại nhà Đinh, đặt tên nước ta là Đại Cồ Việt và chọn Hoa Lư, quê hương của ông, làm kinh đô. Do đó, văn hóa truyền thống của Ninh Bình vừa mang những đặc điểm riêng biệt của địa phương, vừa có ảnh hưởng từ nhiều vùng miền khác nhau. Ninh Bình sở hữu cảnh quan đa dạng, bao gồm rừng, biển, trung du, miền núi và đồng bằng.
Ninh Bình được coi là vùng đất địa linh, nơi mà các nhà lãnh đạo quân sự từ thời phong kiến đã rất coi trọng, được ví như “cổ họng giữa Bắc Nam”. Nơi đây nổi tiếng với nhiều danh thắng biểu tượng như sông Vân và núi Thúy, những địa danh đã trở thành huyền thoại. Đặc biệt, Ninh Bình còn được gọi là vùng “tứ giác nước” nhờ có sự giao thoa của ba con sông: sông Vân, sông Hoàng Long và sông Đáy. Các hang động nổi tiếng như Bích Động, Tam Cốc, động Hoa Sơn và động Bàn Long cũng góp phần làm phong phú thêm cảnh sắc nơi đây.
Mảnh đất Ninh Bình ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử, với Kinh đô Hoa Lư đã tồn tại trong nửa thế kỷ của hai triều đại Đinh và Tiền Lê, là nền tảng cho sự hình thành của nhà nước phong kiến độc lập. Ninh Bình còn là trung tâm văn hóa lớn, nơi khởi nguồn của nghệ thuật chèo và là cái nôi đầu tiên của Phật giáo tại Việt Nam, với nhiều ngôi chùa cổ như chùa Bàn Long, chùa Hoa Sơn và chùa Thiên Tôn, tổ chức hơn 400 lễ hội truyền thống hàng năm.
Văn hóa dân gian ở Ninh Bình được hình thành từ rất sớm, phản ánh quá trình lịch sử từ thời kỳ đá cũ cho đến ngày nay. Những giá trị văn hóa này tập trung chủ yếu ở các vùng như Nho Quan, Hoa Lư, Tam Điệp, Yên Mô và Gia Viễn. Về mặt văn học, Ninh Bình có sự đa dạng và phong phú trong đề tài và thể loại, nổi bật với ca dao, tục ngữ, thành ngữ, truyện cổ tích và giai thoại.
Trên toàn tỉnh có hơn 60 làng nghề truyền thống, trong đó có 36 làng được công nhận, bao gồm nhiều làng nghề chế biến cói, đá mỹ nghệ, mây tre đan, thêu ren và bún. Đặc sản ẩm thực Ninh Bình cũng rất phong phú với những món độc đáo như thịt dê núi, rượu Kim Sơn, bún mọc, cá rô, mắm tép và cơm cháy.
Xem thêm: Đền thờ ở Bắc Giang – Khám phá những di sản văn hóa đặc sắc
Khu du lịch tâm linh Chùa Bái Đính nằm tại Ninh Bình, còn được gọi là Bái Đính Cổ Tự, tọa lạc ở thôn Sinh Dược, xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn. Tên gọi Bái Đính mang ý nghĩa gợi nhớ đến núi Đính, nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của dân tộc.
Chùa được xây dựng trên một ngọn đồi trong khu rừng núi tĩnh lặng, bao gồm một nhà tiền đường chính giữa, bên phải là hang Sáng thờ Phật, và cuối hang là đền thờ thần Cao Sơn. Bên trái là nơi thờ thánh Nguyễn, tiếp theo là động Tối thờ Mẫu và Tiên.
Các pho tượng Phật được đặt trong các hang động tạo nên một không gian bí ẩn và linh thiêng. Ngôi chùa nằm trên vùng đất hội tụ đầy đủ yếu tố nhân kiệt theo quan niệm xưa, được xem là nơi sinh ra vua, thánh, thần.
Chùa Lạc Khoái nằm ở đầu làng Lạc Khoái, thuộc xã Gia Lạc, huyện Gia Viễn. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, chùa không chỉ là nơi làm việc của các lãnh đạo mà còn là nơi sơ tán cho các cơ quan tài chính, Tỉnh đội và Ủy ban kháng chiến tỉnh Ninh Bình.
Khuôn viên chùa được chia thành hai khu nhỏ là chùa Thượng và chùa Hạ. Chùa Thượng nằm lưng chừng núi Bảng, mang hình dáng tựa như ngai vàng. Kiến trúc của chùa theo hình chữ Đinh, bao gồm Tiền đường 5 gian và Tam bảo 2 gian. Điểm nổi bật nhất trong chùa là chiếc chuông đồng cao 90 cm, đường kính khoảng 50cm, được đúc vào năm Mậu Tý (1888), với các họa tiết tinh xảo, chạm khắc tứ linh.
Chùa Hạ cách chùa Thượng 99 bậc đá, tạo nên một tổng thể hài hòa với cảnh quan hùng vĩ xung quanh. Chùa Hạ được xây dựng trước, vào năm Kỷ Mùi (1859).
Khu du lịch tâm linh chùa Lạc Khoái đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1999.
Chùa Địch Lộng, tọa lạc tại xã Gia Thanh, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, được vua Minh Mạng phong tặng danh hiệu “Nam thiên đệ tam động”. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn là một quần thể di tích danh thắng độc đáo. Quần thể này bao gồm đình đá với 16 cột đá nguyên khối lớn, đền thờ Lý Quốc Sư, hồ bán nguyệt, năm tháp cao ba tầng, và chùa Hạ.
Từ chùa Hạ, du khách sẽ đi qua ba gian Đức Ông, tiếp tục vượt qua 105 bậc đá để đến với động mang tên “Nam Sơn động, Cổ Am tự”. Đặc biệt, hai bên cửa hang động được đặt hai bức tượng đồng Hộ Pháp, biểu trưng cho sự bảo vệ và linh thiêng của chốn Phật đạo. Mái vòm hang cao hơn 8 mét, nơi treo một chiếc chuông lớn có trọng lượng lên tới hàng tấn, tạo nên âm vang sâu lắng giữa không gian thanh tịnh.
Trước sân động, du khách sẽ gặp phủ thờ của bà Chúa Thượng Ngàn và Đức Thánh Mẫu, những vị thần được thờ cúng với lòng thành kính của người dân địa phương. Đặc biệt, có hai giếng Ngọc quanh năm hứng nước từ các nhũ đá, là nơi cung cấp nguồn nước quý giá cho các tín đồ hành hương.
Địa điểm du lịch tâm linh chùa Địch Lộng hiện nay đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm bái và tìm hiểu về văn hóa, lịch sử nơi đây.
Chùa Bàn Long tọa lạc tại thôn Khê Đầu Thượng, xã Ninh Xuân, huyện Hoa Lư, là một ngôi chùa có lịch sử lâu đời, hình thành từ trước thời Đinh, cách đây hơn 10 thế kỷ. Theo truyền thuyết dân gian, người dân nơi đây từng phát hiện một con rồng nằm cuộn mình trong một hang động, từ đó họ quyết định xây dựng chùa Bàn Long tại vị trí này.
Một tấm bia đá được khắc vào thế kỷ 16, đặt ở vách núi Đại Tượng, đã ghi rằng: “Từ thành cổ Hoa Lư men theo núi đá về phía Nam đến làng Khê Đầu, nơi có chùa Bàn Long, một danh thắng từ thời xưa.”
Khác với nhiều ngôi chùa khác, chùa Bàn Long không có tam quan, và du khách phải băng qua một cây cầu cong để vào chùa, tạo nên nét độc đáo riêng. Tên gọi “Bàn Long” được đặt cho ngôi chùa này vì bên trong có nhiều nhũ đá với hình dáng như những con rồng đang ngồi, với các vảy rồng hiện rõ trên thân. Mỗi không gian trong chùa đều được trang trí bằng các nhũ đá hình rồng cùng với tượng Phật và hình ảnh các con vật linh thiêng.
Chùa Bàn Long hiện nay là một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng, và đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1994.
Chùa Sơn Thủy tọa lạc dưới chân núi Dục Thúy, thuộc thành phố Ninh Bình, bên bờ sông Đáy, còn được biết đến với tên gọi chùa Non Nước. Ngọn núi này có độ cao hơn 70 mét, tạo nên một khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ và trở thành một trong những khu di tích lịch sử văn hóa quan trọng của quốc gia, thu hút đông đảo khách du lịch khi đến với tỉnh Ninh Bình.
Chùa Sơn Thủy lưu giữ hơn 40 bài thơ của các danh nhân thời xưa, tất cả đều được khắc trên các vách đá quanh chùa, tạo nên một không gian văn hóa phong phú. Ngôi chùa hiện tại được xây dựng lại vào năm 1989, thuộc hệ phái Bắc tông, và đã có lịch sử lâu dài từ thời nhà Lý. Vào năm 1091, dưới triều đại của vua Lý Nhân Tông, cây tháp Linh Tế đã được cho xây dựng trên núi Dục Thúy, bên cạnh chùa Non Nước và chùa Tam Phủ, góp phần làm tăng thêm giá trị lịch sử và tâm linh cho nơi này.
Đến thời Trần, Thiền sư Trí Nhu đã nhận thấy tháp Linh Tế bị đổ nên đã cho xây dựng lại từ năm 1337 đến năm 1342. Vào thời điểm đó, Trương Hán Siêu, một nhân vật lịch sử nổi tiếng, đã giữ chức vụ Tả Lang trung và Tả Giám nghị đại phu. Ông là người đã viết bài văn tế “Dục Thúy Sơn Linh Tế tháp ký”, được khắc lên bia đá và đặt tại phía Tây, thể hiện sự trân trọng đối với di tích lịch sử này.
Ngày nay, chùa Sơn Thủy không chỉ là nơi hành hương của các phật tử mà còn là một điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích tìm hiểu văn hóa lịch sử. Địa điểm du lịch tâm linh chùa Sơn Thủy ở Ninh Bình đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, khẳng định giá trị đặc biệt của nó trong lòng du khách và nhân dân Việt Nam.
Hang động này nằm ở lưng chừng núi Chùa, thuộc thôn Ánh Ngũ, Ninh Hòa, Hoa Lư, ở độ cao khoảng 60 mét so với chân núi. Để đến được hang động, du khách sẽ phải vượt qua hơn 150 bậc đá, và khi bước vào, họ sẽ được chiêm ngưỡng một không gian huyền ảo, đẹp mắt. Theo truyền thuyết dân gian, động Hoa Sơn từng là nơi nuôi ấu chúa của triều đại nhà Minh, vì vậy động còn được gọi với cái tên thân thuộc là Phôi Sinh tự hay chùa Bà Đẻ.
Ban đầu, Hoa Sơn chỉ là một hang động tự nhiên, nhưng nhờ vẻ đẹp tự nhiên và tâm linh của nó, người dân địa phương đã biến nơi này thành một ngôi chùa, nơi thờ Phật. Hai bên hang động, du khách có thể thấy hai pho tượng đá, được tôn thờ như những bậc tiền bối đã có công tạo dựng nên động. Những pho tượng này không chỉ đơn thuần là tác phẩm điêu khắc bằng đá mà còn thể hiện sự tài hoa và nghệ thuật của người thợ tạc.
Hang hạ trong động Hoa Sơn được coi là một ngôi chùa thiên tạo, nơi thờ Phật, mang lại không khí thanh tịnh và yên bình. Điểm đến du lịch tâm linh chùa và động Hoa Sơn ở Ninh Bình đã được Nhà nước công nhận là khu di tích cấp quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử của nó trong lòng người dân và du khách.
Tìm hiểu chi tiết: Các đền thờ ở Thanh Hóa – Điểm đến tâm linh không thể bỏ qua
Địa điểm du lịch tâm linh Đền Văn Bòng tọa lạc tại thôn Văn Bòng, Gia Phương, Gia Viễn, còn được biết đến với tên gọi đền Đinh Bộ Lĩnh. Đây là nơi thờ duy nhất vinh danh vị vua Đinh Bộ Lĩnh, người được coi là tổ tiên của dân tộc Việt Nam. Theo truyền thuyết dân gian, nơi đây chính là quê hương nơi vị vua này sinh ra và lớn lên.
Ngôi đền nằm trên trục đường lịch sử nối liền từ động Hoa Lư đến cố đô Hoa Lư, được xây dựng với ba tòa theo cấu trúc kiểu “tiền Nhất, hậu Đinh”. Đền được đặt trên một khu đất trống, được bao quanh bởi những bức tường gạch đỏ nung kiên cố. Cổng đền được xây dựng bằng gỗ tứ thiết, lợp ngói theo phong cách kiến trúc của các đình đền cổ xưa. Khi bước vào từ nghi môn quan, du khách sẽ đến sân đền rồng, nơi hai bên là các tòa chức năng phục vụ cho việc thờ tự.
Giữa sân, một sập long sàng được chế tác hoàn toàn bằng đá, tượng trưng cho hình ảnh vua ngự triều, mang đến không khí trang nghiêm. Tượng của vua Đinh Tiên Hoàng được đặt trong Hậu cung, được sơn son thếp vàng lấp lánh và cao gần 2m, thể hiện sự tôn kính và uy nghi của vị vua. Bên cạnh đó, đền còn thờ các bài vị của những trung thần và tứ trụ triều đình như Đinh Điền, Trịnh Tú, Lưu Cơ và Nguyễn Bặc.
Khu du lịch tâm linh Đền Văn Bòng tại tỉnh Ninh Bình đã được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử của địa điểm này trong lòng người dân và du khách.
Ngôi đền tọa lạc tại thôn Điềm Giang, Điềm Xá, Gia Thắng, Gia Viễn, nơi thờ Quốc sư nhà Lý, ông Nguyễn Minh Không. Từ khi còn trẻ, Nguyễn Minh Không đã theo học đạo với vị sư Từ Đạo Hạnh, và sau khi đắc đạo, ông được sư thầy ban cho pháp hiệu Minh Không. Ông nổi tiếng với khả năng chữa bệnh kỳ diệu, trong đó có việc giúp vua Thần Tông thoát khỏi căn bệnh lạ hóa hổ. Với nhiều công lao to lớn, ông cùng Trần Hưng Đạo đã trở thành những nhân vật lịch sử được nhân dân tôn kính như những bậc thánh nhân.
Tổng thể, ngôi đền được xây dựng với quy mô lớn, mang lối kiến trúc “nội Công ngoại Quốc”. Đền gồm bốn tòa được xây dựng theo kiểu “tiền Nhất, hậu Công” và có năm gian tiền đường được thiết kế theo kiểu chồng tường.
Phía trong cùng là Chính tẩm, nơi đặt ban thờ của Nguyễn Minh Không và cha mẹ ông, với năm gian thoáng đãng. Phía sau Chính tẩm là gác chuông hai tầng, mái chóp tám và được làm hoàn toàn bằng gỗ lim. Tại đây, một quả chuông nặng hơn một tấn, cao khoảng 1,6m được treo, tạo nên âm thanh vang vọng.
Khu du lịch tâm linh Đền Nguyễn Minh Không tại tỉnh Ninh Bình đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia từ năm 1989, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử của địa điểm này trong lòng người dân và du khách.
Nơi đây chính là kinh đô đầu tiên của nhà nước phong kiến trung ương tập quyền tại Việt Nam, hiện còn lưu giữ những di tích tại xã Tường Yên, Hoa Lư. Theo sử sách ghi chép, vào năm 968, Đinh Bộ Lĩnh sau khi đánh bại loạn 12 sứ quân đã lên ngôi hoàng đế, sáng lập nước Đại Cồ Việt và chọn Hoa Lư, quê hương của mình, làm kinh đô. Hoa Lư đã là kinh đô của đất nước trong suốt 41 năm, trải qua hai triều đại Đinh và Tiền Lê.
Ngày nay, khu di tích cố đô Hoa Lư vẫn còn tồn tại những lăng mộ, đền đài và dấu tích của các cung điện cùng thành cổ. Việc chọn Hoa Lư làm kinh đô không chỉ bởi vị trí địa lý hiểm trở, mà còn vì ba mặt được bao bọc bởi những vách núi đá vôi, trong khi phía bắc có dòng sông Hoàng Long chảy qua. Những khoảng trống giữa các khe núi đã được xây kín bằng đất và gạch, còn chân thành được gạch bó và đắp cao từ 8-10m, tạo nên một hệ thống phòng thủ kiên cố.
Cố đô Hoa Lư bao gồm thành Nội, thành Ngoại và thành Nam, trong đó thành Ngoại chính là nơi đặt cung điện của vua. Vào năm 2012, khu du lịch tâm linh di tích Cố Đô Hoa Lư tại Ninh Bình đã được nhà nước công nhận là di tích lịch sử và kiến trúc – nghệ thuật cấp quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử của nơi đây trong lòng người dân và du khách.
Nhà thờ Phát Diệm, nằm tại trung tâm thị trấn Phát Diệm, Kim Sơn, được xây dựng trong khoảng thời gian từ năm 1875 đến 1899. Tất cả các công trình của nhà thờ đều được làm từ đá khối, mang đậm nét kiến trúc đình chùa phương Đông, đồng thời kết hợp với phong cách Gothic phương Tây. Phương Đình của nhà thờ cao 25m, dài 24m và rộng 17m, được xây dựng với ba tầng hoàn toàn bằng đá phiến.
Nhà thờ lớn, còn gọi là nhà thờ Chính tòa hay nhà thờ Thánh Mân Côi, được hoàn thành vào năm 1891. Đây là một công trình quy mô lớn, nổi bật với vẻ đẹp bên ngoài cũng như các tác phẩm nghệ thuật trang trí bên trong.
Ngoài ra, khu vực xung quanh còn có bốn nhà thờ nhỏ được xây dựng ở các thời điểm khác nhau, nhưng đều có điểm chung là nơi thờ phượng thánh Giêsu cùng các thánh khác như thánh Phêrô, thánh Rôcô và trái tim Đức Mẹ. Trong số đó, điện thờ thánh Phêrô được xây dựng vào cuối thế kỷ 19 là nổi bật nhất. Bên cạnh đó, khu vực còn có các tòa giám mục, nhà chung, nhà xứ và nhà nguyện, tất cả đều mang kiến trúc độc đáo.
Nhà thờ Phát Diệm đã được nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1988, thu hút nhiều du khách đến khám phá và chiêm bái.
Các đền thờ ở Ninh Bình không chỉ là nơi tôn thờ mà còn phản ánh nền văn hóa và lịch sử lâu đời của dân tộc. Mỗi ngôi đền đều mang đến cho du khách những trải nghiệm ý nghĩa. Khi đến Ninh Bình, hãy dành thời gian khám phá những địa điểm tâm linh này để hiểu rõ hơn về văn hóa và tín ngưỡng của vùng đất tuyệt vời này.
Address: 631 QL6, P. Văn Quán, Hà Đông, Hà Nội, Việt Nam
Phone: 0356154789
E-Mail: contact@yeulichsu.edu.vn