Chào mừng bạn đến với yeulichsu.edu.vn, trang web hàng đầu về lịch sử Việt Nam. Hôm nay, chúng ta sẽ khám phá một thời điểm đáng chú ý: Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, một sự kiện mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc. Sau thời kỳ hỗn loạn của nhà Tiền Lê, Đinh Bộ Lĩnh đã đứng lên thống nhất đất nước, khắc ghi câu chuyện về chiến thuật và ý chí phi thường. Cùng yeulichsu.edu.vn tìm hiểu chi tiết về những nỗ lực thống nhất này trong bài viết dưới đây.
Tiểu sử Đinh Tiên Hoàng: Người sáng lập nên nhà Đại Cồ Việt
Đinh Tiên Hoàng, vốn tên thật là Đinh Bộ Lĩnh, sinh ra và lớn lên tại làng Đại Hữu, châu Đại Hoàng, nay là thôn Văn Bòng, xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Là con của Thứ sử Đinh Công Trứ, một quan lại thời Dương Đình Nghệ và Ngô Quyền, và Đàm Thị, mẹ của ông. Sau khi người cha qua đời, Đinh Bộ Lĩnh cùng mẹ và gia quyến trở về Đại Hoàng sinh sống, nơi ông được coi là “con nhà nòi”, người thừa kế của một dòng họ có uy tín.
Từ khi còn nhỏ, Đinh Bộ Lĩnh đã sống với mẹ ở Đàm Gia và thường xuyên chơi đùa với lũ trẻ trong làng. Cậu bé Đinh Bộ Lĩnh đã sớm thể hiện khả năng lãnh đạo khi dẫn dắt các bạn chơi trò đánh giả chiến và sử dụng bông lau làm cờ.
Được bạn bè ngưỡng mộ và tôn trọng vì tài chỉ huy và khí chất vượt trội, cậu được bầu làm Tù trưởng sách Đào Áo, khu vực hiện nay thuộc các xã Gia Hưng, Gia Phú, Liên Sơn, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.
Theo “Đại Việt sử ký toàn thư”, trong tuổi thơ, Đinh Bộ Lĩnh đã được các bạn nhỏ tôn sùng như một vị vua nhỏ, với những trò chơi tưởng tượng rằng họ đang rước người lãnh đạo tương lai của họ. Ngay cả khi chỉ là những cuộc chơi, cậu bé đã khiến các bạn bè phải nể phục đến mức tự nguyện phục vụ và hỗ trợ. Sự khôn ngoan và độ lớn của ông đã khiến ngay cả những người lớn tuổi trong làng cũng nhận thấy ông sinh ra đã mang mệnh lãnh đạo, và rằng một ngày nào đó, ông sẽ làm nên những điều vĩ đại.
Đinh Bộ Lĩnh và cuộc dẹp loạn 12 sứ quân
Vào năm 944, khi Đinh Bộ Lĩnh mới lên 20, vua Ngô Quyền qua đời và sự kiện này đã khởi đầu cho một chuỗi tranh chấp quyền lực trong nội bộ nhà Ngô. Một năm sau đó, Dương Tam Kha lên nắm quyền và xưng vương, trong khi Ngô Xương Ngập, con trai của Ngô Quyền, rút lui về Nam Sách (Hải Dương), bắt đầu một cuộc đấu tranh giành ngai vàng giữa nhà Ngô và thế lực ngoại tộc.
Sau khi Dương Tam Kha bị đánh bại, quyền lực trở lại tay hai anh em Ngô Xương Ngập và Ngô Xương Văn, nhưng sự chia sẻ quyền lực này lại khiến cho triều đình càng trở nên hỗn loạn. Lợi dụng tình hình này, các sứ quân địa phương bắt đầu xuất hiện và nổi dậy.
Trong bối cảnh đó, Đinh Bộ Lĩnh, một cựu viên chức dưới triều đình nhà Ngô với dòng dõi danh giá, đã tổ chức và huy động lực lượng tại Đại Hoàng, lấy Hoa Lư làm căn cứ đầu tiên cho công cuộc thống nhất đất nước. Khi nhà Ngô gửi quân tấn công căn cứ của ông, Đinh Bộ Lĩnh đã đưa con trai mình là Đinh Liễn tới Cổ Loa nhằm mục đích làm lành.
Hai vương Ngô, nhận thấy cơ hội, đã tấn công căn cứ Hoa Lư nhưng bị Đinh Bộ Lĩnh chống trả quyết liệt. Trong một động thái táo bạo, Đinh Bộ Lĩnh đã ra lệnh cho tướng sĩ mình bắn vào con trai để thể hiện quyết tâm, khiến hai vương phải rút lui và Đinh Liễn được giải thoát.
Sau sự kiện này, sức mạnh của Đinh Bộ Lĩnh tiếp tục gia tăng với sự ủng hộ của nhiều tướng lĩnh và chiến binh từ Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa. Đến năm 954, khi Ngô Xương Ngập qua đời và hơn một thập kỷ sau, Ngô Xương Văn cũng tử trận, chính quyền trung ương sụp đổ hoàn toàn, dẫn đến sự chia rẽ do 12 sứ quân gây ra và sự đe dọa từ phương Bắc. Trước tình hình đất nước chìm trong hỗn loạn, Đinh Bộ Lĩnh đã quyết định đứng ra dẹp yên lục địa, mở đầu cho sự nghiệp lịch sử của mình.
Vào năm 966, Việt Nam chứng kiến sự xuất hiện của 12 sứ quân, mỗi người chiếm giữ một vùng lãnh thổ riêng:
- Ngô Xương Xí tại Bình Kiều, nay là Hợp Lý và Hợp Tiến ở Triệu Sơn, Thanh Hóa.
- Kiều Công Hãn, tự xưng Kiều Tam Chế, kiểm soát Phong Châu, khu vực hiện nay là Phú Thọ.
- Nguyễn Khoan, tự xưng Nguyễn Thái Bình, nắm giữ Tam Đái, nơi hiện là Vĩnh Tường, Vĩnh Phú.
- Ngô Nhật Khánh, tự xưng Ngô Lãm Công, tại Cam Lâm, nay là Ba Vì, Hà Tây.
- Đỗ Cảnh Thạc, tự xưng Đỗ Cảnh Công, chiếm hữu Đỗ Động Giang, khu vực ngày nay là Thanh Oai và Quốc Oai, Hà Tây.
- Lý Khuê, tự xưng Lý Lãng Công, tại Siêu Loại, nay thuộc Thuận Thành, Bắc Ninh.
- Nguyễn Thủ Tiệp, tự xưng Nguyễn Lệnh Công, kiểm soát Tiên Du, nay là Tiên Sơn, Bắc Ninh.
- Lã Đường, tự xưng Lã Tá Công, tại Tế Giang, nay là Mỹ Văn, Hưng Yên.
- Nguyễn Siêu, tự xưng Nguyễn Hữu Công, tại Tây Phù Liệt, nay là Thanh Trì, Hà Nội.
- Kiều Thuận, tự xưng Kiều Lệnh Công, ở Hồi Hồ, nay là Cẩm Khê, Phú Thọ.
- Phạm Bạch Hổ, tự xưng Phạm Phòng Át, ở Đằng Châu, nay là Hưng Yên.
- Trần Lãm, tự xưng Trần Minh Công, tại Bố Hải Khẩu, nay là thị xã Thái Bình.
Trong hai năm tiếp theo, Đinh Bộ Lĩnh đã nỗ lực thuyết phục, liên kết và chiến đấu để thu phục các thế lực này. Ông đã sử dụng cả biện pháp ngoại giao và quân sự để chấm dứt tình trạng phân chia, thống nhất đất nước. Đối với những lãnh chúa như Trần Lãm, Phạm Bạch Hổ, Ngô Nhật Khánh, Ngô Xương Xí, Đinh Bộ Lĩnh đã chọn cách liên kết và hàng phục. Còn đối với Đỗ Cảnh Thạc, Nguyễn Siêu, Kiều Công Hãn, Nguyễn Thủ Tiệp, Kiều Thuận, và Lý Khuê, ông đã quyết định sử dụng vũ lực. Lã Đường và Nguyễn Khoa đã tự thua mà không cần sử dụng đến sức mạnh quân sự.
Cuối cùng, sau khi đã thu phục thành công tất cả các sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh được tôn vinh với danh hiệu Vạn Thắng Vương. Vào năm Mậu Thìn, 968, ông lên ngôi hoàng đế, lấy hiệu là Đinh Tiên Hoàng, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt và đặt kinh đô tại Hoa Lư, mở ra một chương mới trong lịch sử Việt Nam.
Chính sách cai trị quốc gia Của Đinh Tiên Hoàng
Sự thành lập Đại Cồ Việt
Vào năm Mậu Thìn 968, Đinh Bộ Lĩnh đã chính thức lên ngôi Hoàng đế, khai sinh ra quốc hiệu Đại Cồ Việt và lựa chọn Hoa Lư làm kinh đô mới. Nơi đây, ông đã khởi công xây dựng cung điện, đào hào, và thành lũy, qua đó xác lập nền tảng vững chắc cho triều đại mới.
Tên gọi Đại Cồ Việt được lấy từ hai chữ Hán-Việt “Đại,” nghĩa là vĩ đại, và “Cồ,” một chữ Việt cũng có nghĩa là to lớn, thể hiện quyết tâm xây dựng một đất nước hùng mạnh.
Đinh Tiên Hoàng đã triển khai một loạt cải cách hành chính và xã hội nhằm củng cố quyền lực trung ương. Ông đã thiết lập triều nghi, định phẩm hàm cho quan lại và phong các chức vị quan trọng cho những người có công trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Những nhân vật nổi bật như Nguyễn Bặc, Đinh Điền, Lê Hoàn, và nhiều người khác được trao các chức vụ cao trong cấu trúc quyền lực mới.
Năm 970, Đinh Tiên Hoàng bắt đầu đúc tiền đồng Thái Bình, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam có hệ thống tiền tệ riêng biệt. Tiền đồng này không chỉ là phương tiện giao dịch mà còn thể hiện sự độc lập và chủ quyền của quốc gia. Mỗi đồng tiền đều có khắc chữ “Thái Bình Hưng Bảo,” điều này không chỉ góp phần vào việc củng cố nền tài chính mà còn là biểu tượng của thời đại mới.
Về mặt quân sự, Đinh Tiên Hoàng đã thiết lập một hệ thống quân đội hiệu quả với các cấp bậc rõ ràng từ đạo, quân, lữ, tốt, đến ngũ, với tổng số lượng lên đến khoảng một triệu người, một lực lượng đáng kể so với dân số toàn quốc. Ông cũng áp dụng chính sách “ngụ binh ư nông,” một chiến lược nhằm phát triển quân đội dựa trên nền nông nghiệp.
Kinh đô Hoa Lư
Lựa chọn Hoa Lư làm kinh đô không chỉ vì lý do chiến lược mà còn bởi vị trí địa lý thuận lợi và khả năng phòng thủ vững chắc. Địa hình núi đá vôi bao quanh kinh đô đã tạo nên một pháo đài tự nhiên, khó có thể xâm phạm. Việc chọn Hoa Lư cũng phản ánh sự khôn ngoan trong việc sử dụng sự gắn kết văn hóa và quân sự để tạo dựng sự ổn định và phát triển cho đất nước.
Đinh Tiên Hoàng đã thiết lập một chế độ quản lý quốc gia mạnh mẽ, với những cải cách sâu rộng trong hành chính, tài chính, quân sự và xã hội, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của Đại Cồ Việt và các triều đại sau này.
Chiến lược ngoại giao
Để duy trì hòa bình và tránh xung đột, vào năm Nhâm Thân 972, Đinh Tiên Hoàng đã cử hoàng tử Đinh Liễn sang nhà Tống của Trung Quốc nhằm thể hiện thiện chí và tôn trọng. Sự kiện này không chỉ thể hiện sự khôn ngoan trong ngoại giao mà còn củng cố vị thế quốc tế của Đại Cồ Việt.
Năm 975, nhận thấy sự ổn định và phát triển của Đại Cồ Việt, nhà Tống đã gửi sứ giả đến phong Đinh Tiên Hoàng là Giao Chỉ quận vương và trao tước hiệu Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ An Nam đô hộ cho Đinh Liễn. Qua đó, Đại Cồ Việt chính thức nằm trong hệ thống triều cống của phương Bắc nhưng vẫn giữ được quyền tự chủ và danh dự quốc gia.
Từ năm Thái Bình thứ 7 (976), Đinh Tiên Hoàng đã mở cửa biên giới, cho phép thương thuyền từ nhiều quốc gia đến Hoa Lư, kinh đô của Đại Cồ Việt, để trao đổi hàng hóa. Điều này không chỉ thúc đẩy thương mại mà còn góp phần mang lại sự thịnh vượng và hiểu biết lẫn nhau giữa các quốc gia.
Chiến thắng của Đinh Bộ Lĩnh trong việc dẹp yên loạn 12 sứ quân và xây dựng Đại Cồ Việt không chỉ là một chiến tích về mặt quân sự mà còn là biểu tượng của tinh thần tự lập và tự cường. Thành công này không chỉ thống nhất đất nước mà còn xây dựng nên một nhà nước phong kiến trung ương tập quyền mạnh mẽ, sẵn sàng đối mặt với các thách thức từ bên ngoài. Đây là bước đệm quan trọng cho sự phát triển của các triều đại phong kiến tiếp theo ở Việt Nam, đánh dấu một giai đoạn mới trong lịch sử đất nước.
Qua bài viết này, yeulichsu.edu.vn hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về Đinh Bộ Lĩnh, biểu tượng sức mạnh và trí tuệ Việt Nam, người đã thống nhất quốc gia trong một thời kỳ loạn lạc và đặt nền móng cho sự phát triển của đất nước.
Đừng quên theo dõi chúng tôi để khám phá thêm những câu chuyện lịch sử hấp dẫn khác. Chúng tôi luôn cập nhật bài viết mới và chất lượng để bạn có thể học hỏi và cảm nhận về quá khứ oai hùng của dân tộc. Hãy cùng chúng tôi tiếp tục hành trình khám phá lịch sử Việt Nam!
