Chào mừng quý độc giả đã đến với yeulichsu.edu.vn! Hôm nay, chúng tôi sẽ đưa các bạn trở về với một trong những vùng đất lịch sử phong phú nhất Việt Nam – Thừa Thiên Huế. Từng là kinh đô của nhà Nguyễn, Huế không chỉ là trung tâm chính trị mà còn là trái tim văn hóa, nghệ thuật của Việt Nam trong suốt thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
Qua bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sự thăng trầm trong lịch sử của Huế, từ những ngày đầu của sự thành lập, qua các biến cố lớn cho đến vị thế của nó trong bối cảnh hiện đại.
Lịch sử hình thành và phát triển Thuận Hóa – Phú Xuân
Lịch sử của vùng đất Thuận Hóa – Phú Xuân, nay là Huế, bắt đầu từ thời kỳ Văn Lang, khi nó là một phần của bộ Việt Thường dưới thời Hùng Vương. Trong thời kỳ Bắc thuộc, khu vực này thuộc Nhật Nam, một trong ba quận của nước Âu Lạc.
Kể từ chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền vào năm 938, biên giới của Đại Việt dần mở rộng về phía nam. Trong thế kỷ thứ 10, vùng đất này trở thành một phần của Lâm Ấp và sau đó là vương quốc Champa cho đến năm 1306. Trong năm đó, Trần Anh Tông đã gả công chúa Huyền Trân cho Chế Mân, vua Champa, để đổi lấy hai châu Ô và Rí. Sau đó, hai châu này được đổi tên thành châu Thuận và châu Hóa, và Thành Hóa châu đã trở thành trung tâm hành chính, kinh tế và quân sự của châu Hóa.
Vào giữa thế kỷ 16, Thuận Hóa đã phát triển thành một đô thị lớn. Sự phát triển đô thị tiếp tục vào năm 1636 khi chúa Nguyễn Phúc Lan chuyển phủ đến Kim Long, đánh dấu bước đầu của quá trình đô thị hóa cho Huế. Nửa thế kỷ sau, vào năm 1687, chúa Nguyễn Phúc Thái lại di chuyển đến phủ chính là làng Thụy Lôi và đổi tên thành Phú Xuân, tiếp tục khai thác và phát triển nó thành một trung tâm đô thị nổi bật của xứ Đàng Trong.
Mặc dù có một khoảng thời gian ngắn từ 1712 đến 1738 khi phủ chúa được dời ra Bác Vọng, nhưng sau khi Võ Vương lên ngôi, phủ chính lại được đưa trở lại Phú Xuân và được xây dựng ở phía đông nam của Kinh thành Huế hiện nay. Sự nguy nga và bề thế của Đô thành Phú Xuân đã được Lê Quý Đôn ca ngợi trong “Phủ biên tạp lục” vào năm 1776.
Cuối cùng, Phú Xuân trở thành kinh đô của Đại Việt thống nhất dưới triều Tây Sơn từ 1788 đến 1801 và tiếp tục là kinh đô của Việt Nam dưới triều đại phong kiến nhà Nguyễn từ năm 1802 đến 1945, ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam.
Lịch sử đổi tên và phát triển hành chính của Huế
Thành phố Huế, với lịch sử hình thành và phát triển phức tạp, không có ghi chép rõ ràng về thời điểm “Huế” bắt đầu được sử dụng chính thức. Tuy nhiên, thông qua các sự kiện lịch sử chính, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về quá trình phát triển hành chính của thành phố này.
- Vào ngày 20 tháng 10 năm 1898, Vua Thành Thái đã chính thức ban hành dụ lệnh thành lập thị xã Huế. Tiếp theo, vào ngày 30 tháng 8 năm 1899, Toàn quyền Đông Dương đã phê chuẩn dụ lệnh này. Một bước ngoặt quan trọng diễn ra vào ngày 12 tháng 12 năm 1929 khi Huế được chính thức nâng cấp thành thành phố, bao gồm ban đầu 9 phường ngoài Kinh thành. Đến năm 1934, cấu trúc hành chính của Huế đã được sắp xếp lại, tăng lên thành 11 phường.
- Sau Cách mạng Tháng Tám, Huế không chỉ là trung tâm của khu vực nội thành mà còn mở rộng ra khu vực ngoại thành, đồng thời trở thành tỉnh lỵ của Thừa Thiên. Sự phát triển này tiếp tục được củng cố trong năm 1956, khi Huế được nâng cấp thành thành phố trực thuộc tỉnh, vẫn giữ vị trí là tỉnh lỵ của Thừa Thiên.
- Sau năm 1975, trong bối cảnh đất nước thống nhất, Huế trở thành thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Bình Trị Thiên mới được thành lập, với 18 phường và 22 xã. Sự thay đổi tiếp tục vào năm 1989, khi tỉnh Thừa Thiên tách ra từ Bình Trị Thiên, và Huế tiếp tục là thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Thừa Thiên Huế mới.
Quá trình phát triển hành chính của Huế không chỉ là minh chứng cho các thay đổi về mặt quản lý nhà nước mà còn phản ánh sự thích nghi và phát triển của Huế qua nhiều thời kỳ lịch sử, từ thời kỳ thuộc địa đến thời kỳ đổi mới và hội nhập.
Di sản văn hóa cố đô Huế
Thành phố Huế, vốn được biết đến là một trong những biểu tượng văn hóa nổi bật nhất của Việt Nam, cũng như được cả thế giới công nhận và ngợi khen là một hiện tượng văn hóa độc đáo. Quần thể di tích Cố đô Huế, hay còn được gọi đơn giản là Quần thể di tích Huế, chứa đựng các di sản lịch sử và văn hóa quý giá được các vị vua triều Nguyễn chủ trương xây dựng từ đầu thế kỷ 19 cho tới giữa thế kỷ 20.
Các di tích này phân bố rộng khắp khu vực cố đô xưa, ngày nay thuộc phạm vi của thành phố Huế và một số khu vực xung quanh thuộc tỉnh Thừa Thiên – Huế. Đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc ghi nhận và bảo tồn di sản văn hóa, vào ngày 11 tháng 12 năm 1993, UNESCO đã chính thức công nhận Quần thể di tích Cố đô Huế là một Di sản Văn hóa Thế giới.
Sự công nhận này không chỉ khẳng định giá trị to lớn của Huế trong việc gìn giữ di sản văn hóa vật thể và tinh thần của dân tộc Việt Nam mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của thành phố này trên bản đồ văn hóa thế giới.
Sự phát triển và mở rộng của thành phố Huế trong thời kỳ đổi mới
Từ năm 1990 đến 2010, thành phố Huế đã trải qua nhiều đợt chia tách và điều chỉnh địa giới hành chính, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển và quản lý hiệu quả hơn. Cụ thể vào ngày 29 tháng 9 năm 1990, Hội đồng Bộ trưởng đã phê duyệt quyết định số 345/HĐBT, theo đó điều chỉnh các địa giới hành chính của tỉnh Thừa Thiên Huế, khiến Huế bao gồm 18 phường và 5 xã.
Tiếp đó vào ngày 29 tháng 7 năm 1992, Huế được công nhận là thành phố loại hai. Vào ngày 22 tháng 11 năm 1995, theo Nghị định 80/CP của Chính phủ, phường Vĩnh Lợi được chia thành hai phường mới là Phú Hội và Phú Nhuận; phường Phú Hiệp cũng được chia thành hai là Phú Hiệp và Phú Hậu, nâng tổng số phường của thành phố lên 20.
Tháng 9 năm 2005 đánh dấu một bước tiến mới khi Huế được nâng cấp thành đô thị loại một trực thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Sau đó, vào ngày 27 tháng 3 năm 2007, theo Nghị định 44/2007/NĐ-CP, xã Hương Sơ được chia thành hai phường là An Hòa và Hương Sơ; xã Thủy An được chia thành hai phường An Đông và An Tây. Cuối cùng, vào ngày 25 tháng 3 năm 2010, ba xã Hương Long, Thủy Xuân và Thủy Biều được chuyển đổi thành ba phường mới với tên gọi tương ứng.
Đến đầu năm 2021, thành phố Huế đã mở rộng lên tổng số 27 phường, bao gồm các phường mới như An Cựu, An Đông, An Hòa, An Tây, Hương Long, và nhiều phường khác, phản ánh quá trình phát triển năng động và liên tục của Huế trong thời kỳ đổi mới.
Mở rộng địa giới thành phố Huế: Bước ngoặt lịch sử và cơ hội phát triển mới
Ngày 27 tháng 4 năm 2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chính thức ban hành Nghị quyết số 1264/NQ-UBTVQH14, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2021, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của thành phố Huế. Nghị quyết này quy định việc điều chỉnh địa giới hành chính các đơn vị cấp huyện và thành lập mới các phường thuộc thành phố Huế, mở ra cơ hội to lớn để thành phố này “chuyển mình” và phát triển mạnh mẽ hơn.
Theo nghị quyết, một số thay đổi đáng chú ý bao gồm việc hợp nhất phường Phú Cát và Phú Hiệp thành phường Gia Hội; sáp nhập phường Phú Bình vào phường Thuận Lộc. Đã hợp nhất phường Phú Hòa và Thuận Thành thành phường Đông Ba.
Đồng thời, phường Phú Thuận được giải thể và địa bàn của nó được nhập vào phường Tây Lộc và phường Thuận Hòa. Ngoài ra, thành phố Huế cũng mở rộng quản lý đến các khu vực mới như thị trấn Thuận An và các xã từ Hương Thủy, Hương Trà, và Phú Vang. Cụ thể, thị trấn Thuận An và ba xã Hương Vinh, Phú Thượng, Thủy Vân đã được chuyển đổi thành các phường mới với tên gọi tương ứng.
Với các điều chỉnh này, đến nay, thành phố Huế đã mở rộng với tổng số 29 phường và 7 xã. Sự mở rộng này không chỉ tăng cường khả năng quản lý và điều hành của thành phố mà còn mở ra những cơ hội phát triển kinh tế – xã hội, cải thiện chất lượng sống cho người dân, và làm phong phú thêm nét văn hóa đặc trưng của khu vực.
Như vậy, chúng tôi đã cùng nhau đi qua những trang sử đáng nhớ của Thừa Thiên Huế trên yeulichsu.edu.vn. Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn cái nhìn toàn diện và sâu sắc về lịch sử và di sản văn hóa của Huế, từng là thủ phủ của triều đại nhà Nguyễn.
Đừng quên theo dõi chúng tôi để tiếp tục khám phá thêm nhiều câu chuyện lịch sử hấp dẫn khác của Việt Nam. Hãy chia sẻ bài viết này để nhiều người cùng nhau tìm hiểu và trân trọng giá trị lịch sử quý giá mà Thừa Thiên Huế đã góp phần tạo nên. Chúc bạn có những phút giây đọc bài thú vị và bổ ích!
